Soorten seksueel overdraagbare aandoeningen

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) zijn geslachtsziekten welke  door verschillende ziekteverwekkers veroorzaakt worden en waarvan de symptomen onderling erg sterk kunnen verschillen.

Een aantal soa’s komen in het algemeen ‘slechts’ voor in tropische en sub-tropische streken en zijn in Nederland niet bekend. Deze zullen niet verder genoemd worden vanwege de zeldzaamheid in Nederland en overigens de westerse wereld.

Aids verdient een aparte vermelding. Aids is een virale soa. Dit virus kan jaren in het lichaam leven zonder symptomen, maar tast daarna het immuunsysteem ernstig aan. Aids kan door levenslang dagelijks slikken van dure medicijnen worden afgeremd tot de 'ondetecteerbare' (stabiele, onderdrukte) toestand van het hiv-virus. De vroegere zware bijwerkingen van de eerste generatie medicijnen maakten het leven moeilijk, maar de nieuwere medicatie is gelukkig verbeterd. Genezing van hiv is (nog) niet mogelijk. Wie tijdig een hiv-besmetting goed laat behandelen, raakt niet in het gevaarlijke aids-stadium. Indien onbehandeld, resulteert aids echter uiteindelijk in de dood.

Onderstaand de soorten seksueel draagbare aandoeningen:

·        Chlamydia: is een bacteriële soa die bij een enkele geslachtsgemeenschap al in bijna driekwart van de gevallen overgedragen wordt tussen partners. Bij driekwart van de besmette vrouwen blijft deze ziekte symptoomloos en fungeren dus als drager. Mannen kunnen klachten krijgen, die lijken op die van gonorroe. Als de ziekte niet wordt behandeld kan chlamydia bij vrouwen leiden tot een chronische ontsteking van de inwendige geslachtsorganen en kan daarmee ook vaak tot onvruchtbaarheid leiden. Chlamydia is eenvoudig te behandelen. Chlamydia is thans de meest voorkomende soa in Nederland.

·        Genitale herpes: Pijnlijke gele blaasjes op of rond de geslachtsdelen. Deze blaasjes worden na een tijd wondjes, en deze drogen langzaam in. Het virus kan van huid op huid worden overgedragen, en kan leiden tot een koortslip door orale seks. Een normale koortslip is een uiting van een ander, maar verwant virus.

·        Genitale wratten: Ziekte van de huid rond de geslachtsorganen welke wordt veroorzaakt door het HPV-virus (Humaan papillomavirus). Dit virus veroorzaakt bij vrouwen ook afwijkingen aan de baarmoederhals of vulva-afwijkingen. Door sommige varianten van dit virus wordt soms op den duur baarmoederhalskanker en vulvakanker veroorzaakt. Het HPV heeft vele typen, slechts enkele veroorzaken genitale wratten.

·        Gonorroe: een bacteriële soa die bij mannen tot een pusachtige afscheiding uit de penis leidt, en daarom ook wel druiper wordt genoemd. De ziekte kan ook op de mond worden overgedragen bij orale seks. Bij zowel mannen als vrouwen kan gonorroe indien onbehandeld leiden tot onvruchtbaarheid.

·        Hepatitis B & Hepatitis C: Deze ziekte kan men oplopen door geslachtscontact of bloed-bloedcontact (naalden). Als de ziekte niet behandeld wordt, kan men een leverontsteking (hepatitis), leverfibrose (levercirrose) en uiteindelijk leverkanker (levercelcarcinoom) krijgen. Deze ziekte kan voorkomen worden door wederzijdse trouw, condoomgebruik, vaccinatie en schone naalden.

·        Syfilis: een bacteriële soa. Als eerste symptoom ontstaat na enkele weken een zweertje bij de geslachtsdelen. Na een tijdje gaat deze vanzelf weer weg, maar dat is niet het einde van de ziekte. Als hij niet op tijd wordt behandeld kan hij na jaren terugkomen, en de hersenen aantasten. Dit kan leiden tot ernstige dementie of de dood.

·        Trichomoniasis of Trichomonas: besmetting met de eencellige eukaryote parasiet Trichomonas vaginalis.

·        Urineweginfectie: tijdens geslachtsgemeenschap kunnen ook de bacteriën die een blaasontsteking veroorzaken worden overgedragen. Overigens, bij een seksueel overdraagbare aandoening denkt men in het algemeen niet in eerste instantie aan een infectie van de urinewegen.

Er zijn ook aandoeningen die wel degelijk seksueel kunnen worden overgedragen, maar worden dit vaak niet en zijn als zodanig ook geen seksueel overdraagbare aandoeningen!

·        Bacteriële vaginose: (meer een verstoord microbieel evenwicht dan een besmettelijke aandoening). Gaat niet altijd vanzelf over zoals wel soms wordt beweerd.

·        Candida-infectie: candida is een schimmelinfectie (van de slijmvliezen) die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels. Deze schimmel kan opkomen onder invloed van medicatie (bijvoorbeeld breedspectrum antibiotica, corticosteroïden, anti-conceptiepil, maagzuurremmers), bij zwakte van het immuunsysteem of door de aanwezigheid van parasieten. IIn sommige gevallen is een Candida schimmelinfectie zeer hardnekkig en steekt steeds opnieuw de kop op. Het kan heel vervelend zijn en vaak terugkomen. Een Candida infectie is een veel voorkomend maar ook onderschat probleem dat verantwoordelijk kan zijn voor maanden tot zelfs jaren van chronische klachten. 

·        Schaamluis: (dus ook geen echte soa, maar kan bij intiem huidcontact worden overgedragen). Dit is een vervelende, maar ongevaarlijke aandoening. Schaamluis (ofwel platjes) kan worden opgelopen bij seksueel contact. Ook door gezamenlijk gebruik van kleding, van slaapzakken of door alleen maar dicht tegen elkaar aan te liggen kan schaamluis worden overgedragen.

·        Schurft: (geen echte soa, kan ook bij intiem huidcontact worden overgedragen).

Klachten en symptomen

Voor veel soa's geldt dat de drager geen duidelijk herkenbare klachten hoeft te hebben. De drager kan de ziekte echter wel overdragen aan de partner. Vooral gonorroe en chlamydia-infectie bij vrouwen kunnen geheel zonder klachten verlopen.

Sommige soa's kunnen jaren later zeer ernstige en niet te bestrijden gevolgen hebben, terwijl ze in een vroeg stadium goed te behandelen zijn.

Een groot probleem bij een soa is dat iemand die van zichzelf vermoedt een soa te hebben zich er vaak voor schaamt en geen arts bezoekt, wellicht ondermeer omdat de ziekte door buitenechtelijk geslachtsverkeer werd opgelopen.

Klachten die mogelijk op een soa wijzen, zijn:

·  huiduitslag (onder andere bij syfilis, herpes genitalis en ‘candida’);

·  afscheiding of pus uit penis, vagina of anus. 

·  branderig gevoel, geïrriteerdheid, pijn bij of na het plassen of kleine beetjes;

·  zweertjes, wratjes, blaasjes op de penis, vagina, anus of mond (onder andere bij syfilis);

·  jeuk in het schaamhaar, aan de eikel, schaamlippen of anus;

·  gezwollen klieren in de liezen (onder andere bij syfilis);

·  pijn in één of beide (bij-)ballen;

·  pijn in de onderbuik;

·  pijn bij het plassen (onder andere bij mannen bij chlamydia en gonorroe);

·  pijn bij het vrijen, of onregelmatig of abnormaal bloedverlies, bijvoorbeeld na het vrijen.                                    

Bovenstaande klachten kunnen echter ook symptomen zijn van andere ziekten.

Behandeling

De behandeling van seksueel overdraagbare ziektes gebeurt onder andere met antibiotica. Zo kan gonorroe met antibiotica worden behandeld. Effectieve behandeling wordt echter minder evident, want er duiken bacteriestammen op die resistent zijn tegen de gebruikte medicijnen. Syfillis kan met penicilline behandeld worden, maar dit behoort zo snel mogelijk plaats te vinden om het tweede en derde stadium van de ziekte te voorkomen.

Gonorroe kan in het algemeen nog op een eenvoudige manier worden behandeld en genezen met antibiotica. 

Voorkom soa’s

Een soa kan voorkomen worden. Door veilige seks en door condooms te gebruiken. Of door vaccinatie. Dat kan tegen HPV en Hepatites B. Tegen aids kan vooraf beschermd worden door hiv medicijnen (remmers van hiv).·    

Met dank aan de Wikimedia Foundation,Inc