Diabetes- en obesitas medicijnen

De laatste maanden is met name Ozempic veel in de media omdat er een tekort is aan het medicijn. Het  diabetes medicijn wordt voorgeschreven als remmer van suikerziekte maar wordt ook 'off label' gebruikt om overgewicht tegen te gaan en zelfs gebruikt door personen die geen overgewicht hebben maar kennelijk verder willen afvallen. Diabetes patiënten zijn de dupe omdat met name Ozempic in injectievorm moeilijk of niet verkrijgbaar is.

Allereerst de feiten cijfers over diabetes en obesitas 

Bijna 1,2 miljoen Nederlanders staan bij de huisarts geregistreerd als diabetes patiënt. Naar schatting 200.000 Nederlanders weten niet dat zij diabetes hebben. Vaak vanwege de vage klachten.

In 2021 had 50% van de Nederlanders van 18 jaar of ouder overgewicht. Iets meer dan 15% van de volwassen Nederlanders heeft obesitas.

Wat is de oorzaak van het tekort van het medicijn Ozempic?

De oorzaak van dit tekort ligt voornamelijk in de sterk toegenomen wereldwijde vraag naar het medicijn. Er is momenteel niet genoeg capaciteit bij de leverancier van het medicijn. De leverancier Novo Nordisk  is een wereldwijd actief farmaceutisch bedrijf, opgericht in 1923, net buiten Kopenhagen.

Het opvoeren van de productie op korte termijn is thans nog geen optie. Wel heeft de fabrikant in de media de bouw en overname van nieuwe fabrieken aangekondigd. De productie zal uiteindelijk toenemen.

Waar is Ozempic voor goedgekeurd in Nederland

Ozempic is een medicijn dat is goedgekeurd voor de behandeling van diabetes type 2 (de medische term voor suikerziekte). Het medicijn wordt ‘off-label’ ook gebruikt voor gewichtsverlies. Maar is hiervoor niet goedgekeurd.

Los van de standaard medicijnen tegen diabetes type 2 zijn er naast Ozempic thans nog een aantal medicijnen die een mogelijk gunstige werking hebben tegen diabetes en/of obesitas.

De belangrijkste nieuwste medicijnen tegen diabetes en/of obesitas

Wegovy is een medicijn dat is goedgekeurd voor de behandeling van obesitas. Wordt primair, onder voorwaarden, voorgeschreven tegen zwaarlijvigheid.

Zowel Wegovy als Ozempic bevatten dezelfde werkzame stof namelijk Semaglutide en zijn allebei afkomstig van de reeds genoemde producent Novo Nordisk.

Behandeling met Ozempic en Wegovy gebeurt onder begeleiding van een arts en met voorwaarden voor vergoeding. Het Zorginstituut Nederland (ZIN) beoordeelt of deze medicijnen en onder welke voorwaarden vergoed worden.

En dan hebben we in onze top drie ook Mounjaro. De werkzame stof is tirzepatide en de fabrikant is Eli Lilly. 

Hoewel Mounjaro bekend staat als een effectieve A1C- niveau verlager (tegen suikerziekte) hebben verschillende onderzoeken aangetoond dat Mounjaro effectiever is dan Ozempic voor de controle van de bloedsuikerspiegel en gewichtsverlies.

Bovengenoemde medicijnen moeten worden voorgeschreven door een arts. Deze kent de regels en voorschriften.

Vertel mij meer over Wegovy en Ozempic 

Wegovy en Ozempic zijn de merknamen voor medicijnen met de werkbare stof semaglutide.

Semaglutide is beschikbaar in twee vormen: injecties (ozempic) en pillen (rybelsus). De injecties worden vaker voorgeschreven. Dit komt wellicht omdat het gebruik van de pillen ingewikkelder is. Tabletten dienen dagelijks een halfuur voor het ontbijt te worden ingenomen dit vraagt om discipline.

Er zijn helaas ook verschillen in de hoeveelheid semaglutide die het lichaam bereikt bij inname via pillen versus injecties. In een studie (de zogenaamde OASIS-1 studie) kregen proefpersonen pillen met 50 mg semaglutide. Dit waren geen “gewone” Rybelsus-pillen. Ten eerste, er zat veel meer semaglutide in. Gewone Rybelsus-pillen bevatten momenteel maximaal 14 mg semaglutide per tablet. Ten tweede, de onderzoekers hadden de samenstelling van de pillen aangepast om de “biobeschikbaarheid” van de semaglutide te verbeteren (zodat meer van de werkzame stof in de bloedbaan terechtkomt).

Hoewel beide vormen van semaglutide hetzelfde actieve ingrediënt bevatten, kunnen er verschillen zijn in de effectiviteit vanwege de manier waarop ze worden toegediend en geabsorbeerd door het lichaam. Het is belangrijk om met een zorgverlener te praten om te bepalen welke vorm van semaglutide het beste is voor een individuele patiënt.

Ik kan toch overstappen op een ander medicijn als het niet beschikbaar is?

De tekorten hebben grote gevolgen voor diabetespatiënten die het medicijn gebruiken. Het overstappen op een ander medicijn is niet wenselijk, omdat patiënten opnieuw ingesteld moeten worden en de suikerspiegel ontregeld kan raken. Dit kan gevaarlijk zijn.

Ozempic wordt toch ook commercieel aangeboden?

Helaas wordt Ozempic via illegale websites aangeboden. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) doet onderzoek naar een aantal van deze websites die illegaal Ozempic aanbieden als afslankmedicijn. Dit kan leiden tot boetes of het offline halen van de site.

Dezelfde medicijnen worden via misbruik van artsen en apothekers verkregen door het bij verschillende artsen te laten voorschrijven en bij verschillende apotheken op te halen en het vervolgens via een (illegale) website of bijvoorbeeld instagram te koop aan te bieden. Dit is uiteraard strafbaar.

Veel medicijnen beschikbaar voor diabetes type 2

Voor diabetes zijn heel veel verschillende medicijnen op de markt. Veel patiënten hebben méér dan één middel nodig en het is belangrijk dat de behandelaar samen met de patiënt uit alle mogelijkheden en combinaties de beste kan kiezen.

Voor afvallen zijn in Nederland naast Wegovy ook Saxenda (liraglutide), Mysimba (naltrexone en bupropion),  Xenical (orlistat) en Mounjaro (tirzepatide) toegelaten. De meeste van deze middelen worden niet vergoed of onder voorwaarden vergoed.

Wat is er bekend over de langetermijnwerking van Ozempic?

Dit type medicijnen, waarbij darmhormoon GLP-1 wordt nagebootst,  is inmiddels zo'n 14 jaar als medicijn beschikbaar is en ‘veilig’ gebleken bij mensen met diabetes type 2. Het medicijn kan gunstige effecten op de bloedsuikerspiegel en op veel ziektes die samenhangen met diabetes type 2, zoals hart-, vaat- en nierziektes. De wel degelijk aanwezige nadelen van Ozempic worden elders in artikel beschreven.

Hogere doseringen die in principe voor mensen voor obesitas bedoeld zijn nog niet zo lang op de markt. Naast gewichtsafname en wellicht lagere suikerwaarden kunnen deze ook gunstige effecten hebben op cholesterolwaarden en bijvoorbeeld bloeddruk en hartkwalen. Langetermijneffecten zijn nog nagenoeg onbekend.

Uiteindelijk heeft semaglutide wel degelijk bijwerkingen

Net als ieder ander medicijn zorgt ook semaglutide voor verschillende bijwerkingen. Informatie over bijwerkingen is tot nu toe voornamelijk bekend door patiënten met diabetes type 2 die het medicijn gebruiken. Wanneer semaglutide wordt gebruikt om af te vallen, wordt een hogere dosis gebruikt. Hierdoor kan het zijn dat de bijwerkingen toenemen, wat het gebruik van dit medicijn risicovol maakt. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:

·       Misselijkheid. 10% tot 30% van de gebruikers ervaart een sterk misselijk gevoel bij het innemen van dit medicijn.

·       Diarree (langdurig). Dit medicijn kan de maag- en darmfunctie verstoren, waardoor 10% tot 30% van de gebruikers diarree ervaart.

·       Oogbeschadiging. Na lang gebruik kan 1% tot 10% van de gebruikers wazig gaan zien, vlekjes in het zicht krijgen of zelfs blind worden!

·       Maag- en darmklachten. Naast misselijkheid en diarree kunnen ook buikpijn, maagontstekingen, verstopping, zuurbranden en een opgeblazen gevoel ontstaan. Dit komt voor bij 1% tot 10% van de gebruikers.

Ook tirzepatide kent de nodige bijwerkingen

Net als semaglutide kan tirzepatide echter ook bijwerkingen hebben. Het is belangrijk om deze bijwerkingen goed in de gaten te houden.

De meest voorkomende bijwerkingen van tirzepatide zijn misselijkheid, braken, diarree en obstipatie. Deze maagdarmproblemen komen vooral voor in het begin van de behandeling en nemen vaak na verloop van tijd af. Sommige mensen kunnen ook last krijgen van hoofdpijn, duizeligheid of vermoeidheid.

In zeldzamere gevallen kunnen er ook ernstigere bijwerkingen optreden, zoals pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier) of nierproblemen. Het is daarom belangrijk om je arts op de hoogte te houden van alle klachten die je ervaart tijdens de behandeling met tirzepatide.

Tenslotte: Ozempic, Wegovy en Mounjaro

Het is duidelijk dat niet iedere persoon hetzelfde reageert op een bepaald medicijn. Bij de een kunnen bijvoorbeeld de bijwerkingen milder verlopen dan bij de ander. De genoemde medicijnen zijn relatief kort op de markt. Mounjaro het kortst.

Hoewel er onderzoek naar deze medicijnen heeft plaatsgevonden is er momenteel nog geen enkel onderzoek beschikbaar welke de absolute veiligheid van deze medicijnen kan garanderen.

Het is bewezen dat als je Ozempic cosmetisch injecteert (het afvallen om het afvallen) en je hiermee stopt je gewicht grotendeels terugkomt. Dus de extra ondersteuning om levenslange verandering mogelijk te maken, is van cruciaal belang.

Overigens kost een injectie (op recept verkregen) ongeveer 100/200 euro per keer. Op de 'vrije markt' mogelijk vele malen hoger en het is maar de vraag of er geen manipulatie met het product heeft plaatsgevonden!

De redactie van 24gezondheid
2 mei 2024