Diabetesmanagement anno 2023 | Een nieuwe benadering van farmacotherapie
Artikel voor professionals in de gezondheidszorg en andere geïnteresseerden
Diabetesmanagement in het algemeen
Het belangrijkste doel van de behandeling en controle van diabetes is, voor zover mogelijk, om het koolhydraatmetabolisme weer normaal te maken. Patiënt en zorgverlener dienen hier samen aan te werken en elkaar aan te vullen om de gestelde doelen te bereiken.
Doelen
De behandelingsdoelen zijn gerelateerd aan effectieve controle van bloedglucose, bloeddruk en lipiden, om het risico op langetermijngevolgen geassocieerd met diabetes te minimaliseren.
Een nieuwe benadering van type 2-diabetesmanagement in de eerstelijnszorg
Michael E. Bowen, MD, MPH, MSCS 28 maart 2023
De laatste tientallen jaren is het diabetesmanagement glucocentrisch geweest (focus op aanwezigheid van glucose in het bloed) met als primair doel het bereiken van glykemische controle (beheersen bloedsuikerspiegel gemeten door HbA1c).
Zodra de 'juiste' waarden zijn bereikt is er geen aanleiding (indicatie) om de diabetesbehandeling te intensiveren met meerdere medicijnen.
Bovengenoemde benadering van glucoseregulatie, samen met de screening en behandeling van microvasculaire complicaties en de behandeling van hypertensie (hoge bloeddruk) en cholesterol (vetachtige substantie in alle cellen van het lichaam) tot de door richtlijnen aanbevolen niveaus om het risico op macrovasculaire complicaties (ziekte van de grote bloedvaten) te verminderen, is al tientallen jaren de hoeksteen van de diabetesbehandeling.
Een nieuwe benadering van farmacotherapie
Het nieuwe paradigma (denkkader) van diabetesmanagement legt juist de nadruk op cardiorenale risicoreductie en gewichtsbeheersing, naast focus op glucoseregulatie en het voorkomen en beheersen van microvasculaire en macrovasculaire complicaties met niet-glucoseverlagende middelen.
Terwijl niet-glucoseverlagende middelen zoals statines en angiotensine-converting enzyme (ACE)-remmers en angiotensine-receptorblokkers (ARB's) al lang worden voorgeschreven voor de preventie en risicovermindering van cardiorenale aandoeningen, zijn er op bewijzen gebaseerde veranderingen in de zorgstandaarden bij diabetes nu pleit voor het voorschrijven van diabetesmedicatie om het cardiorenale risico te beheersen, ongeacht de glykemische controle!
SGLT2-remmers zijn aanbevolen eerstelijnsmedicatie voor Type 2 diabetespatiënten met hartfalen(beide met behouden en verminderde ejectiefractie) en chronische nierziekte . Evenzo wordt voor patiënten met atherosclerotische cardiovasculaire ziekte (ASCVD) of met een risico op ASCVD een GLP-1-receptoragonist of een SGLT2-remmer met bewezen cardiovasculair voordeel aanbevolen. Voor patiënten met indicaties voor zowel GLP-1-receptoragonisten als SGLT2-remmers is de toevoeging van de alternatieve medicatie geïndiceerd als aanvullende glykemische controle of risicofactorreductie nodig is. Deze aanbevelingen worden jaarlijks bijgewerkt in de Standards of Care in Diabetes van de American Diabetes Association ,waarin evidence-based richtlijnen worden samengevat voor alomvattend beheer van diabetes, cardiometabolische risico's en diabetes-gerelateerde complicaties, inclusief een verkorte versie voor PCP's (1e lijns zorgverlener) die ook elk jaar de belangrijkste updates belicht.
Lees het gehele artikel op: Medscape Diabetes & Endocrinologie
Wat zijn GLP1-agonisten en SGLT2-remmers?
GLP1-agonisten
Bijvoorbeeld: Liraglutide en Semaglutide Medicatie
Beschrijving:
Liraglutide, onder andere verkocht onder de merknaam Victoza, is een antidiabetisch medicijn dat wordt gebruikt voor de behandeling van diabetes type 2 en chronische obesitas. Bij diabetes is het een minder geprefereerd middel in vergelijking met metformine. De effecten ervan op gezondheid op langere termijn, zoals hartaandoeningen en levensverwachting, zijn onduidelijk (lees onbekend).
Semaglutide , verkocht onder de merknamen Ozempic , Wegovy en Rybelsus , is een antidiabetisch medicijn dat wordt gebruikt voor de behandeling van diabetes type 2 en ook een anti-obesitasmedicijn dat wordt gebruikt voor langdurig gewichtsbeheer. De effecten ervan op de gezondheid op langere termijn, zoals hartaandoeningen en levensverwachting, zijn eveneens onduidelijk (lees onbekend).
SGLT2-remmers Medicatie
Beschrijving:
Deze medicijnen blokkeren selectief en reversibel de natrium-glucose-cotransporter twee (SGLT2) in het tubulussysteem van de nieren. Hierdoor wordt de renale glucosereabsorptie geremd, wat leidt tot uitscheiding van glucose met de urine. Ook de uitscheiding van natrium met de urine neemt toe.
Effect van deze medicijnen:
Verlaging van de bloedglucoseconcentratie, daling van de bloeddruk (2–4 mmHg),
lagere voor- en nabelasting ('pre- en afterload') van het hart, waardoor verbetering van de linkerventrikelfunctie (dapagliflozine, empagliflozine) en vertraging progressie van chronische nierschade (dapagliflozine).
Gegevens van de veiligheid van SGLT2 op langere termijn zijn niet altijd bekend.
Alle diabetesmedicatie (type 2) op een rijtje:
Leefstijlkeuzes, waaronder gezond eten, sporten en op een gezond gewicht blijven, zijn de sleutel tot het beheersen van diabetes type 2. Maar in deze blog gaat het over medicijnen omdat het niet vanzelfsprekend is om aan alle leefstijlkeuzes te kunnen voldoen.
De onderstaande lijst met medicijnen voor diabetes type 2 is lang en kan verwarrend zijn. Neem de tijd om meer te weten te komen over deze medicijnen - hoe ze worden ingenomen, wat ze doen en welke bijwerkingen ze kunnen veroorzaken. Dat kan je helpen om je voor te bereiden om met jouw zorgverlener te praten over keuzes voor de behandeling van diabetes die bij je passen.
Diabetesbehandeling: verlaging van de bloedsuikerspiegel
Er bestaan verschillende klassen medicijnen tegen type 2-diabetes. Elke medicijnklasse werkt op een andere manier om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Een medicijn kan werken door:
Ervoor te zorgen dat de alvleesklier meer insuline aanmaakt en afgeeft.
Beperking van het vermogen van de lever om suiker te maken en af te geven.
Blokkeren van de werking van enzymen in de darmen die koolhydraten afbreken, waardoor de snelheid waarmee cellen koolhydraten opnemen, wordt vertraagd.
Verbetering van de gevoeligheid van cellen voor insuline.
Beperking van het vermogen van de nieren om suiker op te nemen, waardoor de hoeveelheid suiker die het lichaam verlaat in de urine toeneemt.
Vertragen hoe snel voedsel door de maag beweegt.
Elke medicijnklasse heeft een of meer medicijnen. Sommige van deze medicijnen worden via de mond ingenomen, terwijl andere als een injectie moeten worden ingenomen.
Vergelijk diabetesmedicatie
Hieronder vindt je een lijst met veelgebruikte medicijnen tegen diabetes. Andere medicijnen zijn ook beschikbaar. Vraag uw zorgverlener naar uw keuzes en de voor- en nadelen van elk.
Medicijnen die u via de mond inneemt:
Meglitiniden
Medicijnen
Repaglinide
Nateglinide
Actie
Activeert de afgifte van insuline uit de pancreas
Voordelen
Werkt snel
Mogelijke bijwerkingen
De bloedsuikerspiegel zakt te laag - een aandoening die hypoglykemie wordt genoemd
Gewichtstoename
Sulfonylurea
Medicijnen
Glipizide (Glucotrol XL)
Glimepiride (Amaryl)
Glyburide (DiaBeta, Glynase)
Actie
Activeert de afgifte van insuline uit de pancreas
Voordelen
Goedkoop
Effectief bij het verlagen van de bloedsuikerspiegel
Mogelijke bijwerkingen
De bloedsuikerspiegel zakt te laag
Gewichtstoename
Huiduitslag
Misselijkheid of braken als u alcohol drinkt
Dipeptidyl-peptidase 4 (DPP-4)-remmers
Medicijnen
Saxagliptine (Onglyza)
Sitagliptine (Januvia)
Linagliptine (Tradjenta)
Alogliptine (Nesina)
Actie
Veroorzaakt de afgifte van insuline wanneer de bloedsuikerspiegel stijgt
Beperkt het vermogen van de lever om glucose af te geven
Voordelen
Veroorzaakt geen gewichtstoename
Zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel niet te laag wordt bij gebruik alleen of met metformine
Mogelijke bijwerkingen
Bovenste luchtweginfectie
Keelpijn
Hoofdpijn
Biguaniden
Medicijnen
Metformine (Fortamet, Glumetza, anderen)
Actie
Beperkt het vermogen van de lever om suiker af te geven
Verbetert de gevoeligheid van cellen voor insuline
Voordelen
Zeer effectief
Kan leiden tot licht gewichtsverlies
Goedkoop
Mogelijke bijwerkingen
Misselijkheid
Buikpijn
Diarree
Zeer zelden, de schadelijke opbouw van melkzuur - een aandoening die lactaatacidose wordt genoemd - bij mensen met nierfalen of leverfalen
Thiazolidinedionen
Medicijnen
Rosiglitazon (Avandia)
Pioglitazon (Actos)
Actie
Verbetert de gevoeligheid van cellen voor insuline
Beperkt het vermogen van de lever om suiker te maken en af te geven
Voordelen
Kan het high-density lipoprotein (HDL)-cholesterol, het "goede" cholesterol, enigszins verhogen
Mogelijke bijwerkingen
Gewichtstoename
Vloeistof vasthouden
Verhoogd risico op botbreuken
Verhoogd risico op hartproblemen, waaronder hartfalen
Mogelijk verhoogd risico op blaaskanker met pioglitazon
Mensen met leverproblemen of een voorgeschiedenis van hartfalen mogen dit soort diabetesgeneesmiddelen niet gebruiken.
Alfa-glucosidaseremmers
Medicijnen
Acarbose
Miglitol (Glyset)
Actie
Vertraagt het vermogen van het lichaam om zetmeel en sommige suikers af te breken
Voordelen
Veroorzaakt geen gewichtstoename
Zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel niet te laag wordt, tenzij u ze inneemt met insuline of een sulfonylureumderivaat
Mogelijke bijwerkingen
Gas
Buikpijn
Diarree
Natrium-glucose transporter 2 (SGLT2) remmers
Medicijnen
Canagliflozine (Invokana)
Dapagliflozine (Farxiga)
Empagliflozine (Jardiance)
Ertugliflozine (Steglatro)
Actie
Beperkt het vermogen van de nieren om suiker op te nemen, waardoor de hoeveelheid suiker die het lichaam verlaat in de urine toeneemt
Voordelen
Kan leiden tot gewichtsverlies
Kan de bloeddruk verlagen
Mogelijke bijwerkingen
Urineweginfecties
Schimmelinfecties
Galzuurbindende harsen
Medicijnen
Colesevelam (Welchol)
Actie
Verlaagt het cholesterol en hebben een klein effect bij het verlagen van de bloedsuikerspiegel bij gebruik met andere diabetesmedicatie
Voordelen
Waarschijnlijk veilig voor mensen met leverproblemen
Mogelijke bijwerkingen
Gas
Constipatie
Indigestie
Stijging van bloedvetten, triglyceriden genaamd
Medicijnen die u als injectie neemt:
Amylin-mimetica
Medicijnen
Pramlintide (Symlin)
Actie
Helpt de bloedsuikerspiegel te reguleren
Langzaam voedsel dat door de maag beweegt
Gebruikt met insuline-opnamen
Voordelen
Kan de honger verminderen
Kan leiden tot licht gewichtsverlies
Mogelijke bijwerkingen
De bloedsuikerspiegel zakt te laag
Misselijkheid
Buikpijn
Incretine-mimeticum (GLP-1-receptoragonisten)
Medicijnen
Dulaglutide (truliciteit)
Exenatide (Byetta, Bydureon Bcise)
Liraglutide (Saxenda, Victoza)
Lixisenatide (adlyxine)
Semaglutide (Ozempic, Rybelsus, Wegovy)
Actie
Oorzaak van het vrijkomen van insuline als de bloedsuikerspiegel stijgt
Kan worden gebruikt met metformine, basale insuline of een sulfonylureumderivaat
Voordelen
Kan de honger verminderen
Kan leiden tot gewichtsverlies
Mogelijke bijwerkingen
Misselijkheid
braken
Diarree
Buikpijn
Verhoogd risico op ontstoken alvleesklier - een aandoening die pancreatitis wordt genoemd
Hoe kies je je diabetesmedicatie:
Geen enkele diabetesbehandeling is de beste voor iedereen. Wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander. Jouw zorgverlener kan uitleggen hoe één medicijn of meerdere medicijnen in jouw behandelplan voor diabetes kunnen passen. Soms kan het combineren van medicijnen de effectiviteit van elk afzonderlijk medicijn verhogen om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Praat met jouw zorgverlener over de voor- en nadelen van specifieke diabetesmedicatie voor jou.
Bron:
