Hersenaandoening | Atypische parkinsonismen

Belangrijkste trefwoorden: Dementie | Parkinson | Beroerte |

Aandoeningen worden atypische parkinsonismen genoemd, omdat ze op de ziekte van Parkinson lijken, maar toch anders zijn. Wel hebben ze met elkaar gemeen dat zenuwcellen in de hersenen steeds ernstiger beschadigd raken.

Klachten die lijken op de ziekte van Parkinson

Parkinson en de atypische parkinsonismen zijn echter in aanleg hele andere ziektebeelden, met een andere oorzaak, een andere klinische presentatie, en andere afwijkingen in de hersenen.

Atypische parkinsonismen zijn zeldzame neurodegeneratieve aandoeningen. Schattingen over de exacte incidentie en prevalentie in Nederland lopen uiteen. Vast staat dat de prevalentie toeneemt met de leeftijd. Daarom zal door de vergrijzing het aantal patiënten met atypische parkinsonismen komende jaren fors toenemen.

Bij atypische parkinsonismen is er net als bij de ziekte van Parkinson sprake van een hypokinetisch-rigide syndroom. Er zijn een aantal klinische overeenkomsten met de ziekte van Parkinson, maar ook een aantal belangrijke verschillen, waaronder een (gemiddeld) snellere progressie, een beperktere tot afwezige reactie op parkinsonmedicatie en een kortere overlevingsduur.

Atypische parkinsonismen zijn complex en voor veel patiënten een bijzonder invaliderende aandoening. Het beloop is progressief, wat betekent dat al bestaande symptomen in ernst toenemen, en dat zich in de loop van de tijd nieuwe ziektemanifestaties kunnen voordoen.

Vaak duurt het lang voor de diagnose atypische parkinsonisme wordt gesteld, en hebben patiënten op het moment van diagnosestelling al een lang traject achter de rug. Veelal zijn er andere mogelijke diagnoses aan de diagnose atypische parkinsonisme voorafgegaan, en zijn patiënten al in een fase waarin handelen nodig is om de kwaliteit van leven zo goed mogelijk te houden.

Meest voorkomende vormen van parkinsonismen

De meest voorkomende atypische parkinsonismen zijn: • Progressieve supranucleaire parese (PSP) • Multiple systeem atrofie (MSA) • Corticobasaal syndroom (CBS) • Vasculair parkinsonisme (VaP). Deze laatste bespreken wij hieronder verder.

Vasculair Parkinsonisme (VaP)

Zoals de naam al doet vermoeden, is vasculair parkinsonisme een aandoening die rechtstreeks verband houdt met het vasculaire systeem en inderdaad overeenkomsten vertoont met de ziekte van Parkinson.

Vaatschade is vaak het gevolg van kleine beroertes die zich over een periode van meerdere jaren hebben voorgedaan.

Hoewel vasculair parkinsonisme dus niet dezelfde aandoening is als Parkinson, zijn sommige symptomen vergelijkbaar, waaronder problemen met de grote en kleine spiercontrole.

Het diagnosticeren van vasculair parkinsonisme omvat symptoomevaluatie en beeldvorming van de hersenen, die vaak een voorgeschiedenis van kleine beroertes onthult die onbekend zijn bij het individu.

Het behandelen van deze aandoening kan een uitdaging zijn, omdat vasculair parkinsonisme meestal niet goed reageert op standaard Parkinson behandelingen.

De vooruitzichten voor personen met vasculair parkinsonisme hangen grotendeels af van de ernst van de vasculaire aandoening en hoe goed risicofactoren, zoals hypertensie, onder controle zijn.

Wat zijn de symptomen van vasculair parkinsonisme?

De meeste van de bekende symptomen van Parkinson zijn ook aanwezig bij vasculair parkinsonisme. Bij vasculair parkinsonisme zijn de problemen op het gebied van spiercontrole meer geconcentreerd in het onderlichaam, terwijl ze bij Parkinson de neiging hebben om het hele lichaam te beïnvloeden.

Hoewel tremoren vaak voorkomen bij mensen met Parkinson, is het geen belangrijk symptoom van vasculair parkinsonisme. Sommige mensen met de vasculaire aandoening ervaren een rusttremor, maar dit treedt meestal later in het ziekteverloop op.

De belangrijkste symptomen van vasculair parkinsonisme zijn onder meer:

• langzame bewegingen;

• loop- en evenwichtsproblemen;

• spierstijfheid en stijfheid;

• zwakte van ledematen.

Beroertes kunnen ook spraak, cognitie en reflexen beïnvloeden.

Wat veroorzaakt het vasculair parkinsonisme? Vasculair parkinsonisme komt voort uit problemen met de bloedvaten in het gebied van de hersenen dat motorische vaardigheden regelt. Een veel voorkomende trigger voor de aandoening is een beroerte of een reeks kleine beroertes die een verstoring van de bloedstroom naar de diepe centra van de hersenen veroorzaakt.

Deze beroertes kunnen optreden omdat een (of meer) bloedvaten in de hersenen vernauwd worden door een slecht gereguleerde hoge bloeddruk. Dit beperkt de bloedtoevoer naar de hersencellen. Risicofactoren voor vasculair parkinsonisme zijn onder meer:

• roken;

• hoge bloeddruk;

• atriale fibrillatie en andere aritmieën;

• diabetes.

Wat zijn de huidige behandelmogelijkheden?

Medicijnen die worden gebruikt om PD te behandelen, kunnen soms, maar niet altijd, de symptomen van vasculair parkinsonisme helpen beheersen. De huidige behandelingen voor vasculair parkinsonisme zijn echter grotendeels gericht op het beheersen van symptomen en het verminderen van de kans op ziekteprogressie.