Diabetes | Type-2 diabetes begrijpen
Diabetes | Type-2 diabetes begrijpen
Aandoening: type-2 Diabetes
Laat diabetes niet de overhand krijgen. Blijf je diabetes de baas!
Wat is diabetes?
Diabetes of suikerziekte is een ziekte die invloed heeft op de manier waarop ons lichaam glucose gebruikt. Glucose is een suiker die de belangrijkste brandstofbron van ons lichaam is. Je lichaam heeft glucose nodig om te blijven draaien.
Hoe het zou moeten werken:
Jij eet
Glucose uit het voedsel komt in je bloedbaan
Je alvleesklier maakt een hormoon aan dat insuline wordt genoemd
Insuline helpt de glucose in je lichaamscellen te komen
Je lichaam krijgt de energie die het nodig heeft
De alvleesklier is een lange, platte klier in je buik die je lichaam helpt voedsel te verteren. Het maakt ook insuline aan. Insuline is een soort sleutel die de deuren naar de lichaamscellen opent. Het laat de glucose binnen. Dan kan de glucose uit het bloed de cellen in gaan.
Maar stel je hebt diabetes, dan kan je lichaam ofwel geen insuline aanmaken, ofwel werkt de insuline niet zoals het zou moeten. De glucose kan niet normaal in de cellen komen, waardoor de bloedsuikerspiegel te hoog wordt. Veel suiker in je bloed maakt je ziek als je geen behandeling krijgt.
Help ik heb klachten!
Wat voor klachten je ook hebt je moet er niet al te lang mee blijven rondlopen. Het uitstellen van zorg kan namelijk nadelige gevolgen hebben op jouw gezondheid.
Loop daarom nooit te lang door met je klachten. Bij twijfel over de ernst van jouw klachten kun je altijd bellen met je huisarts en met hem te overleggen.
Denk niet het gaat wel over. Of misschien heb je wel angst om een stap te nemen. Er zijn veel mogelijkheden waarom mensen niet naar de dokter gaan. Maar bedenk het is jouw lichaam en jij weet het beste hoe je je voelt!
Welke korte termijn klachten horen bij type-2 diabetes?
Type 2-diabetes heeft de neiging zich slechts langzaam te ontwikkelingen. Dit maakt het ook meteen een sluipmoordenaar!
De symptomen kunnen in het begin mild zijn en lastig op te merken en dus gemakkelijk te negeren.
Wat zijn de vroege symptomen precies?
· een continue hongergevoel
· een gebrek aan energie/vermoeidheid
· erg dorstig
· veel plassen
· moeilijkheden met het zien·
· pijn, tintelingen of gevoelloosheid in je handen of voeten
Natuurlijk kunnen een of meer van bovenstaande symptomen ook bij andere aandoeningen voorkomen. Maar het is zeker iets om je zorgen over te maken.
En belangrijk de symptomen komen in het algemeen niet allemaal tegelijkertijd voor.
In Nederland weten circa 300.000 mensen niet dat zij diabetes hebben! Luister naar je lichaam en maak de stap naar de huisarts. Nogmaals, denk niet het gaat wel over!
Welke lange termijn klachten horen bij type-2 diabetes?
Als je bloedglucosespiegel lange(re) tijd te hoog is geweest kunnen de volgende complicaties optreden:
· oogproblemen
· gevoel van gevoelloosheid in je ledematen of neuropathie (je zenuwen zijn aangedaan)
· nierziekte
· tandvleesontsteking
· hartaanval of beroerte
Het bovenstaande klinkt natuurlijk beangstigend. Daarom is het zaak er vroeg bij te zijn om de negatieve gezondheidsproblemen voor te zijn.
In Nederland kunnen we in het algemeen uitgaan van prima zorg. Ook wordt er veel bijgeleerd over diabetes in het algemeen. Maak gebruik van de faciliteiten die worden geboden om deze chronische ziekte onder controle te houden. Want dit laatste kan! Het kost misschien veel moeite maar met de juiste begeleidingszorg en de wil de baas over diabetes te zijn kun jij de ziekte diabetes hopelijk tot de orde roepen!
Wat zijn de risicofactoren voor het ontwikkelen van type-2 diabetes
Levensstijlkeuzes kunnen type-2 diabetes veroorzaken. Maar de onderstaande factoren vergroten wellicht je kans op een diagnose diabetes:
· er een genetische aanleg voor het ontwikkelen van type-2 diabetes in je familie
· er een genetische aanleg voor het ontwikkelen van obesitas (overgewicht) in je familie
· je komt boven een bepaalde leeftijd. Zeg 45 jaar al lijkt de grens naar beneden te verschuiven!
· als je van Surinaams-Hindoestaanse, Turkse of Marokkaanse afkomst bent
· je hoge bloeddruk hebt of een te hoog cholesterol
· Je bepaalde medicijnen inneemt bijvoorbeeld prednisolon
Hoewel er dus risicofactoren zijn voor type 2 diabetes waar je geen controle over hebt (zoals je leeftijd en afkomst), zijn er ook bepaalde levensstijlkeuzes die je ook een groter risico kunnen geven om diabetes type 2 te ontwikkelen. Enkele hiervan zijn:
· Leven met overgewicht. Als je leeft met overgewicht leeft, heb je hoogstwaarschijnlijk meer vetweefsel, waardoor je cellen resistenter kunnen worden tegen insuline .
· Een meer zittend leven leiden. Regelmatige lichamelijke activiteit helpt je cellen beter op insuline te reageren .
· Het eten van sterk bewerkte voedingsmiddelen. Sterk bewerkte voedingsmiddelen kunnen veel verborgen suikers en geraffineerde koolhydraten bevatten.
Je loopt mogelijk ook een verhoogd risico als je zwangerschapsdiabetes of prediabetes (voorstadium diabetes) hebt gehad, twee aandoeningen die worden veroorzaakt door verhoogde glucosespiegels.
Wat te doen als je symptomen van type-2 ervaart?
Of je nu wel of geen prediabetes hebt, nogmaals je moet onmiddellijk je huisarts raadplegen als je denkt dat je de (genoemde) symptomen van diabetes ervaart.
Wat kan jouw arts doen om een diagnose diabetes te stellen?
Boven aan de lijst staat bloedonderzoek. Diagnostische tests kunnen het volgende omvatten:
· Hemoglobine A1C-test. Deze test meet de gemiddelde bloedglucosewaarden van de afgelopen 2 of 3 maanden. Een klein voordeel, je hoeft voor deze test niet nuchter te zijn.
· Nuchtere plasmaglucosetest. Deze test meet de hoeveelheid glucose in je plasma. Plasma bestaat uit vocht en eiwitten. Wellicht moet je ongeveer 6 uur voor de test stoppen met eten en drinken.
· Orale glucosetolerantietest. Tijdens deze test wordt je bloed drie keer afgenomen: voor, 1 uur na en 2 uur nadat je een dosis glucose heeft gedronken. De testresultaten laten zien hoe goed je lichaam voor en na de drank omgaat met glucose.
Bij mij is type-2 diabetes vastgesteld wat nu te doen?
Als diabetes is vastgesteld door een arts, zal je arts je informatie geven over de behandeling van de ziekte, waaronder:
· hoe je zelf de bloedglucosewaarden kunt controleren
· voedingsaanbevelingen
· aanbevelingen voor lichamelijke activiteit
· informatie over eventuele medicijnen die je wellicht nodig hebt
Heb je eenmaal een behandelingsplan dan zal regelmatig gecontroleerd moeten worden of het een zinvol plan is of bijgesteld moeten worden.
Een waarschuwing is hier op zijn plaats. Veel diabetes patiënten beginnen enthousiast om het vervolgens (enigszins) te laten versloffen. Deze chronische aandoening leent zich hier echter niet voor. Wellicht is het nodig, om het traject vol te houden, een psycholoog te raadplegen (afgezien van de aanmoedigingen van je eventuele partner). Alle afspraken met zorgverleners moeten natuurlijk ook stipt worden nagekomen.
Laat regelmatig je bloed controleren bij (een vermoeden van) diabetes
Bij een vermoeden van diabetes of als je diabetes hebt wordt in het algemeen periodiek een (uitgebreid) bloedonderzoek gedaan. De gemeten bloedwaarden van jou worden dan vergeleken met de normale bloedwaarden.
Het is goed om dit bijvoorbeeld op halfjaarbasis te herhalen. Dit kan ondermeer als basis dienen voor een (aanpassing van het) behandelingsplan.
Thuis kun je jezelf regelmatig controleren op glucosewaarden in het bloed met een speciaal prikapparaatje. Je prikt jezelf in de vinger waarbij een druppel bloed vrij komt. Deze houd je tegen een teststrip aan. Na een paar seconden verschijnt op het schermpje van de bloedglucosemeter een getal in mmol/l. Dit getal geeft aan hoeveel glucose er in het bloed zit (de bloedglucose-waarde). De 'normaal' waarde ligt in het algemeen tussen de 4 en de 10 mmol/l afhankelijk of je nuchter of niet nuchter bent.
Laat je niet teveel leiden door deze waarden (met name ook de grenzen van de waarden). Er wordt namelijk veel over gezegd en geschreven en dat kan tot verwarring leiden. In overleg met je huisarts kun je een goede weg vinden om je diabetes te managen. Wees wel consequent, al zal dat zeker niet altijd even makkelijk zijn.
Overigens, zijn de 'prik' bloedglucosemeters in het algemeen niet praktisch. Er bestaat een kans dat je de regelmatigheid uit het oog verliest bijvoorbeeld omdat je het teveel werk vind. Zo en zo mis je informatie die je helpen je diabetes te managen.
Tegenwoordig zijn er glucosesensors in omloop. Met een glucosesensor krijg je wel alle essentiële informatie om je diabetes beter te managen.
Uit onderzoek onder diabetespatiënten is gebleken dat het gebruik van een glucosesensor de levenskwaliteit van personen met diabetes aanzienlijk verbetert. Dus zeer waarschijnlijk ook die van jou! De sensor kan continue meten en je bent voortdurend op de hoogte en kan makkelijker bijsturen.
Meer mensen houden hun glucosespiegel onder controle en het aantal patiënten die door diabetes thuis moesten blijven daalde.
Echter, als je de sensor niet vergoed krijgt is de aanschaf duur te noemen. Bovendien gaat de sensor ongeveer 10 dagen mee en moeten dan vervangen worden. Raadpleeg je huisarts/verzekeraar over een eventuele vergoeding.
Kun je met voeding je diabetes onder controle houden?
Heb je diabetes dan kun je volgens de nieuwste inzichten diabetes 'genezen' of liever gezegd in remissie geraken. Of nog beter langere tijd normale bloedsuikers hebben. Toch willen we benadrukken dat dit zeker niet voor iederéén zal gelden. Dat klinkt niet positief maar de praktijk is helaas weerbarstig.
Volgens de Netflix documentaire "What the Health" wordt diabetes niet veroorzaakt door de inname van teveel koolhydraten (bijvoorbeeld suiker) zoals veelvuldig gedacht wordt. Niet dat het gezond is maar de inname van bijvoorbeeld (teveel) suiker veroorzaakt op zich dus geen diabetes. Een 'dieet' welke het vetgehalte in het bloed opbouwt wel. Bijvoorbeeld een normaal 'dieet' met vlees- en dierlijke producten.
Overigens is volgens critici het doel achter de film het inspireren van de kijker tot het volgen van een plantaardig “whole foods” dieet met als thema: “The more dedicated, the less medicated”.
Wat zou een gezond leefpatroon kunnen zijn met betrekking tot de inname van voedsel?
Een gezond eet/leefpatroon is in het algemeen maatwerk. De gemiddelde mens bestaat niet dus ook het onderstaande eet/leefpatroon is slechts een leidraad:
Beperk het aantal calorieën, eet zo min mogelijk (vet) vlees, beperk visinname, eet veel groenten- en fruit, beperk de inname van zuivelproducten, eet langzame koolhydraten, eet meerdere kleinere maaltijden per dag, kies voor 'light' dranken maar met mate.
En zo zijn er vele varianten mogelijk afhankelijk van hoe jouw lichaam reageert op je eet/leefpatroon. Zie je "door de bomen het bos niet meer" dan kun je de mogelijkheid overwegen naar een gekwalificeerde diëtist te gaan. De gekwalificeerde diëtist zou praktisch, adviserend, persoonlijk en professioneel moeten zijn.
Belangrijk is dat ook je eventuele partner een steun is bij het onder controle houden van je diabetes!
Helpt lichamelijke activiteit de bloedsuikerspiegel te verlagen?
Lichaamsbeweging speelt een belangrijke rol bij het op peil houden van je lichaamsgewicht en de bloedsuikerspiegel en bij het verminderen van prediabetessymptomen.
De gezondheidsvoordelen van fysieke activiteit verbeteren je bloedcirculatie, vermindert het risico op hartaandoeningen, vermindert het risico op een beroerte, verbetert je zelfrespect en verbetert de bloedsuikerspiegel in jouw hele lichaam.
Daarnaast vertoont wit vetweefsel (het weefsel welke vetten opslaat) gunstige effecten bij lichamelijke activiteit en inspanning.
Helaas, kan niet iedereen profiteren van de voordelen van bewegen. Ouderen hebben vaak bijkomende lichamelijke problemen waarbij het bewegen beperkt wordt.
Jongeren sporten en bewegen in het algemeen veel te weinig zonder dat er een echte handicap aanwezig is. Jongeren kunnen dus wel wat extra aanmoediging en goede voorbeelden gebruiken als het gaat om een sportieve en gezonde leefstijl.
En dat is hard nodig aldus de website van De Gezonde Generatie. Welke een initiatief is van samenwerkende gezondheidsfondsen. Het doel is dat de Nederlandse jeugd in 2040 de gezondste is van de wereld. Meer dan de helft van de Nederlanders is chronisch ziek aldus de website en als we niets doen, wordt dat alleen maar meer.
En we hebben toch altijd nog medicijnen die ons kunnen helpen?
Inderdaad medicijnen* managen de gezondheid tot op zekere hoogte. En er zijn er héél veel met betrekking tot diabetes. Teveel om op te noemen.
De laatste tijd zijn er een tweetal medicijnen bijgekomen, naast de vele medicijnen die al langere tijd op de markt zijn, die wel het noemen waard zijn. Nieuwe medicijnen zoals Semaglutide** en Tirzepatide. Deze medicijnen kunnen ook worden ingezet bij gewichtsverlies maar de primaire behandeling richt zich op diabetes.
Maar natuurlijk moet het probleem van diabetes bij de bron aangepakt worden (mits dus mogelijk)!
* medicijnen kunnen ernstige bijwerkingen veroorzaken - neem nooit zomaar een medicijn
** nog niet goedgekeurd in Nederland
En ten slotte
"Diabetes definieert mij niet, maar het helpt me te verklaren." Ofwel je bent geen diabetespatiënt maar een persoon met diabetes. Het is maar hoe je het taalkundig brengt.
Een expert op dit gebied is Dr. Jane Speight, een gezondheidspsycholoog in Australië die al vele jaren een leidende stem op het gebied van communicatie is.
Speight over het belang van taal in de diabeteszorg:
"Het veranderen van de taal van diabetes kan een krachtig en positief verschil maken voor het emotionele welzijn, de zelfzorg en de gezondheidsresultaten van mensen die getroffen zijn door diabetes", aldus de verklaring. "Het heeft ook invloed op de steun van de gemeenschap en de overheid voor de financiering van diabeteszorg, preventie en onderzoek."
Maar bedenk dat diabetes in werkelijkheid vaak op ongewenste manieren het leven kan verstoren.
Een persoon met diabetes zal het misschien weinig kunnen schelen hoe je iets noemt. Die is voortdurend bezig om gezondheidscomplicaties te voorkomen of uit te stellen door goed te eten, lichamelijk actief te zijn, diabetes tijdens ziektedagen onder controle te houden, een gezond gewicht te bereiken en te behouden, stress en geestelijke gezondheid te beheersen, en meer.
Er is onderwijs en ondersteuning nodig, begrip en middelen om de kwaliteit van leven van een persoon met diabetes te verbeteren.
