Betrouwbaarheid zelftesten

Welke testen zijn er?

Allereerst moeten we weten dat er tests zijn die jezelf uitvoert en waarvan je het resultaat in het algemeen binnen 10 tot 15 minuten kunt aflezen (zelftests). Daarnaast zijn er tests die jezelf uitvoert maar waarvan het materiaal naar het laboratorium moet worden verzonden (thuistests). Tenslotte zijn er tests die door professionele zorgverleners worden afgenomen en het materiaal naar het laboratorium wordt verzonden.

Waarom zou ik een zelftest of thuistest doen als de betrouwbaarheid geen 100% is? 

Als we uitgaan van een betrouwbare zelftest met CE markering dan heeft een zwangerschapstest bijvoorbeeld een betrouwbaarheid van nagenoeg 100%. Maar bijvoorbeeld de thuistest voor het bevolkingsonderzoek darmkanker heeft een betrouwbaarheid van circa 65%. 

Toegestane zelftests zoals soa testen (niet zijnde hiv) hebben in het algemeen een betrouwbaarheid van ongeveer 80 tot 90%. Mits voorzien van CE markering en gekocht van een betrouwbare leverancier. De lagere betrouwbaarheid van zelftests soa hebben mede te maken met het feit dat de test wordt uitgevoerd door een leek of particulier, wat is het juiste moment om te testen (denk aan incubatietijd) en de plaats waar getest moet worden. Uiteraard zijn er nog meerdere redenen te bedenken. 

Waarom dan toch deze zelftest? Als we de soa zelftest chlamydia als uitgangspunt nemen weten we dat 'veel' jongeren niet naar de huisarts of GGD gaan. Geen zin, kost teveel tijd, te duur en schaamte zijn veel gehoorde redenen. Thuis in een vertrouwde omgeving testen tegen betaalbare prijzen kan dan een oplossing zijn. De jongeren zien deze vorm van testen niet als een vervanging van een meer betrouwbare test (thuistest of laboratorium test afgenomen door professionele zorgverleners) maar als een mogelijkheid om dan toch maar een test te doen. Deze jongeren zouden anders überhaupt geen moeite doen zich te laten testen. Kortom het is uitermate nuttig en verantwoord om zoveel mogelijk mensen een betrouwbare soa zelftest aan te bieden mede om te voorkomen dat er (teveel) mensen zijn die met een soa blijven rondlopen. 

Als we kijken naar het voorbeeld van de thuistest voor het bevolkingsonderzoek darmkanker komen we tot een vrij lage betrouwbaarheid, namelijk circa 65%. Deze lagere betrouwbaarheid heeft verschillende oorzaken. De test wordt thuis gedaan door een leek of particulier en niet door een professionele zorgverlener. De test wordt wellicht thuis niet op de juiste manier bewaard of te laat weggezonden. Een poliep bloed ook niet altijd en zo zijn er nog wel een aantal oorzaken te benoemen. Het RIVM adviseert de test dan ook om de twee jaar te doen. Immers het regelmatig uitvoeren van een test verhoogt statistisch gezien ook de betrouwbaarheid van de uitkomst van een test.

Waarom dan toch deze thuistest? Bij het bevolkingsonderzoek darmkanker zijn er inmiddels duizenden mensen bij wie darmkanker is aangetroffen. Door de invoering van het bevolkingsonderzoek zullen er uiteindelijk minder mensen sterven door deze ziekte, dit ondanks de vrij lage betrouwbaarheid van de test.  

Conclusie en toekomst

Met daarbij een adequate voorlichtingscampagne en een oproep om naar de huisarts te gaan of de GGD als men het (toch) niet vertrouwt kunnen zelftests evenals thuistests een wezenlijke bijdrage leveren aan de volksgezondheid.

Zelftests met een voldoende nauwkeurigheid zullen de komende jaren, mits juist gereguleerd, een toenemende rol spelen in het zelf actief monitoren van de gezondheid. Nu vaak nog met immunochromatografische sneltesten, maar in de nog niet zoverre toekomt gebaseerd op nanotechnologie. 

Redactie 24gezondheid.nl